Bart De Pauw werd gisteren met spoed opgenomen in het ziekenhuis, vermoedelijk na een zelfmoordpoging. Alleen al in Vlaanderen overlijden drie personen per dag aan suïcide, wat ons land bijna de hoogste cijfers van Europa bezorgt. Expert Kirsten Pauwels legt uit hoe je de eerste signalen herkent, écht luistert en helpt. “Zeg niet: ‘Kom op, herpak je.’”

Astrid Van der Schueren 15-02-23, 16:04Laatste update: 15-02-23, 16:32Bron: Goed Gevoel

“Onze rugzak wordt de laatste jaren alleen maar zwaarder”, steekt Kirsten Pauwels, directeur van het Centrum ter preventie van zelfdoding, van wal. “Gelukkig hebben we wel al erg grote stappen gezet op vlak van preventie. Campagnes zoals ‘Te Gek!?’ en artikels zoals deze helpen om mentale zorg bespreekbaar te maken. Want we zouden net zo makkelijk in therapie moeten gaan wanneer we kampen met mentale pijn, dan wanneer we rugklachten hebben en een kinesist raadplegen.”

“Naar een psycholoog stappen is echter nog steeds een erg groot taboe. Er wordt nog te vaak meewarig op gereageerd. Mensen moeten beseffen dat het oké is om hulp te vragen én dat praten ook echt helpt.”

Dit zijn de alarmsignalen

Kirsten Pauwels: “Het is belangrijk dat donkere gedachten snel worden opgepikt zodat mensen met zelfmoordgedachten tijdig de nodige hulp krijgen. Deze signalen in je omgeving mag je niet zomaar negeren.”

Do’s en don’ts wanneer je merkt dat iemand aan zelfdoding denkt

“Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen denken aan zelfdoding en ook echt iets met die gedachte (willen) doen. Op bepaalde momenten is het helemaal niet zo vreemd dat mensen denken: wat doe ik hier eigenlijk nog? Maar het is van cruciaal belang dat we openlijk over die gedachten gaan spreken, zodat we kunnen voorkomen dat mensen ze omzetten in acties”, vertelt Pauwels.

“De omgeving is van groot belang bij het signaleren van zelfmoordgedachten en bij het doorverwijzen naar professionele hulp. Op deze manier kan jij het verschil maken.”

Helpt het als zelfdoding in de media komt?

“Getuigenissen in de media zijn belangrijk”, benadrukt Pauwels. “Wanneer iemand na een moeilijke periode openlijk vertelt over de donkere gedachten waarmee hij of zij geworsteld heeft, dan zorgt dat voor herkenbaarheid – ik ben niet alleen – en het biedt hoop en perspectief – misschien raak ík ook wel uit die put.”

“Zelfdoding komt trouwens voor in alle sociale klassen, bij alle leeftijden en bij beide geslachten. Wel zijn er risicofactoren: psychologische factoren zoals de mate van veerkracht die een persoon bezit, sociale factoren zoals de confrontatie met verlies, biologische factoren zoals een genetische aanleg voor depressie en ook omgevingsfactoren spelen een rol: hoe staat de directe omgeving bijvoorbeeld tegenover het zoeken van hulp? We vullen onze rugzak met verschillende van die factoren en de inhoud van die rugzak maakt dat de ene persoon kwetsbaarder is dan de andere.”

Dit kost het je tegenwoordig om naar de psycholoog te gaan

Behalve het normaliseren van psychologische hulpverlening is het ook belangrijk dat mentale zorg toegankelijk en betaalbaar is én er moet voldoende capaciteit zijn om mensen in nood op te vangen. Sinds september 2021 heeft iedereen in België recht op betaalbare psychologische zorg.

Volwassenen hebben recht op 8 rechtstreeks terugbetaalde sessies, waarbij ze zelf 11 euro betalen per individuele sessie en 2,5 euro per groepssessie. De overheid past de rest bij. Sinds 1 januari 2022 hoef je daarvoor niet langer eerst langs de huisarts voor een doorverwijzing naar een klinisch psycholoog.

Let wel op: voor terugbetaalde sessies moet deze psycholoog aangesloten zijn bij een regionaal netwerk voor geestelijke gezondheidszorg dat een overeenkomst sloot met het RIZIV. Voor dit project maakt de overheid 151 miljoen euro vrij, wat vier keer meer is dan voordien maar nog steeds veel minder is dan de 300 miljoen euro die volgens diverse studies nodig is.

Voor Nederland is het nummer 113.