Schaamte vs spijt

Mislukt iets of heb je iets verkeerd gedaan, dan voel je doorgaans spijt of schaamte. Shauna Shapiro – professor in de psychologie, mindfulness expert en auteur – omschrijft het verschil tussen die twee gevoelens als volgt:

• Schaamte: ‘Ik ben slecht omdat ik iets verkeerd heb gedaan’
• Spijt: ‘Ik heb iets verkeerd gedaan, maar ik ben niet slecht’

Als we onszelf veroordelen of te schande maken, reageert ons lichaam daarop met het verdedigingsmechanisme van vechten of vluchten, zegt Shapiro. Daardoor blijft er geen energie over voor positieve verandering.

Vermijd deze strategieën

Als we iets fout doen of willen veranderen, kiezen we daarvoor meestal een van twee (helaas niet zo behulpzame) strategieën. De eerste methode, onszelf naar beneden halen en tot schande maken, belemmert onze hersenen om te leren, te groeien en te veranderen. De tweede methode, werken aan ons zelfvertrouwen, lijkt een betere optie. Maar zelfvertrouwen is volgens Shapiro vluchtig. We voelen ons zelfverzekerd als alles goed gaat, maar raken dat vertrouwen in no time kwijt als het tegenzit. Je hebt, met andere woorden, succes nodig voor zelfvertrouwen.

Zelfcompassie maakt veerkrachtig

Voor zelfcompassie is niets nodig. Het is er als je je on top of the world voelt, maar ook als je je het liefst onder de dekens zou willen verstoppen. Zelfcompassie betekent dat je je waardig voelt, ongeacht de omstandigheden. Het geeft je veerkracht en doorzettingsvermogen. Als je zelfcompassie hebt, zie je falen niet als het bewijs dat er iets mis met je is, maar als een kans om te groeien.

Volgens psycholoog Kristin Neff, die jarenlang onderzoek deed naar zelfcompassie en er meerdere boeken over schreef, bestaat zelfcompassie uit 3 elementen:

• Mindfulness helpt je om je schaamte in de ogen te kijken. Je duwt het niet weg, maar je bent je er bewust van. Tegelijkertijd voorkomt mindfulness dat je je gaat identificeren met je schaamte.
• Gedeelde menselijkheid voorkomt dat je je afzondert en helpt je om open en eerlijk te zijn over je schaamte, omdat je je realiseert dat jij niet de enige bent die dit voelt. Iedereen kent schaamte. Verberg jezelf dus niet, maar stel je kwetsbaar op en deel je ervaring.
• Liefdevolle vriendelijkheid zorgt ervoor dat je jezelf niet veroordeelt, maar dat je begrip toont en jezelf behandelt zoals je een goede vriend(in) zou behandelen.