Weerstand tijdens therapie: wat kun je eraan doen?

Weerstand tijdens therapie verwijst naar de houding van de cliënt tegen over de therapeut of therapie. Ook het gedrag of de cognities die een therapeutische verandering kunnen vertragen of vermijden. Meestal is het aanwezig tijdens de eerste stadia van de evaluatie, omdat de cliënt de behandeling in twijfel kan trekken.

Daarnaast kunnen cliënten weigeren om oprecht te spreken of de vragen van de therapeut te beantwoorden. Soms kunnen ze ermee instemmen om ze te beantwoorden, maar kiezen ze ervoor om zeer weinig informatie te delen. Ook kunnen ze de therapeut tegenspreken of niet in therapie geloven, vooral als de therapeut jonger is.

Vaak komt weerstand tijdens therapie voort uit inadequate interventies tijdens de motivatiefase, wat een belangrijk onderdeel is van het therapeutische proces.

Veel therapeuten kiezen ervoor om alle verantwoordelijkheid op de schouders van de cliënt te leggen, met een verwijzing naar passiviteit en koppigheid. Dit is, zoals je ziet, zeer nadelig voor het hele proces.

Weerstand is een zaak van de therapeut

Therapeuten kunnen ongetwijfeld het therapeutische proces stoppen als ze denken dat het voor de cliënt niet meer rendabel is. Het is echter verkeerd om de weerstand van cliënten als reden zien waarom ze niet behandeld kunnen worden of ervan uit te gaan dat ze niet beter willen worden.

We kunnen dit probleem zien in de aanpak van motivatietherapie. Het motivatiegesprek is bijvoorbeeld gebaseerd op het aanpassen van de therapeutische stijl aan de verschillende stadia van verandering die de cliënt ondergaat. Zo kan men zien dat de weerstand van de cliënt het probleem van de therapeut is. Niet dat van de cliënt.

Daarom moet de therapeut er niet meteen van overtuigd zijn dat de cliënt geen enkele behandeling en/of verbetering wil ondergaan. In plaats daarvan is het beter om na te denken over waarom de cliënt die barrières heeft opgebouwd. Misschien is het soort therapie niet geschikt.

Om te voorkomen dat dit doorgaat, zou het het beste zijn om het probleem in de volgende sessie aan de kaak te stellen. Oprechtheid is zeer relevant bij het opbouwen van een goede therapeutische relatie en het vinden van oplossingen voor de weerstand die zich onderweg kunnen voordoen.

Een mogelijke oorzaak van weerstand tijdens therapie is de leeftijd van de therapeut

Weerstand tijdens therapie komt vaker voor dan je denkt. Een veelvoorkomend geval van weerstand is dat de cliënt de professionaliteit van de therapeut in twijfel trekt als hij geen grijs haar, en een gezicht vol met rimpels heeft, of geen pak draagt.

Wat aan het begin van de behandeling als een eenvoudige opmerking kan beginnen, kan later weerstand worden. Dan begint de cliënt te twijfelen aan zijn of haar psycholoog.

Misschien denken ze dat hun therapeut niet de juiste middelen of informatie heeft om hen te helpen. Een andere veel voorkomend probleem is dat de cliënt denkt dat de therapeut veel te jong is om zijn probleem te begrijpen.

Bovendien is het belangrijk om op te merken dat leeftijdsverschil tussen therapeut en cliënt meestal in het begin (van de kant van de cliënt) een probleem is. De reden hiervoor is dat oudere cliënten waarschijnlijk geloven dat een jonge therapeut niet in staat zal zijn om zich te verhouden tot hun problemen.

Het is echter belangrijk om het probleem meteen aan te pakken. Het gebruik van de juiste strategieën kan de verwachtingen van een ogenschijnlijk zinloze behandeling veranderen in een kans om de therapeutische relatie te versterken.

Labrador heeft in zijn handboek Difficult Situations in Therapy (2011) belangrijke strategieën voorgesteld. Bijvoorbeeld het oplossen van de problemen van de cliënt, het vragen naar zijn weerstand en de vaardigheden die hij denkt niet te hebben. Daarnaast adviseert hij cliënten om zich te richten op de positieve kant van het hebben van een jonge therapeut.

Weerstand tijdens therapie verbreken

Tijdens de evaluatie en de interventie zelf is de kans groot dat de cliënt zijn huiswerk niet doet. Zelfs de meest elementaire dingen, zoals het uitvoeren van zelfrapportages, zijn zeer belangrijk omdat ze nodig zijn voor de functionele analyse en het opstellen van een behandelplan.

Daarom is het van groot belang dat de cliënt elke week zijn huiswerk meebrengt. Enkele strategieën om dit te bereiken zijn:

• Ga er niet van uit dat je cliënt je uitleg over het maken van een zelfrapportage volledig heeft begrepen. Misschien was je niet duidelijk of ging je taalgebruik niet goed samen met de behoeften van het individu. Aarzel daarom niet om opnieuw uit te leggen waar de taak uit bestaat.
• Benadruk de waarde van de taak. Sta erop dat, ondanks het feit dat zelfrapportages nuttig zijn voor je als therapeut, ze ook waardevol zijn voor de cliënt. Daarnaast is het belangrijk dat je aangeeft dat het niet doen van het huiswerk in strijd is met wat de cliënt wil bereiken.
• Zorg ervoor dat je op een gepaste manier om zelfrapportage vraagt. Probeer niet te zeggen: “Je moet een zelfrapportage maken en dit meenemen naar de volgende sessie.” In plaats daarvan zou het veel handiger zijn om ze te motiveren en te benadrukken dat het voor jullie beiden nuttig is.
• Zorg ervoor dat het materiaal dat gebruikt wordt om de zelfrapportages te maken passend is. Het educatieve en sociaal-culturele niveau van de cliënten kan zeer verschillend zijn. Het is normaal om te denken dat een potlood en papier hulpmiddelen zijn die iedereen weet te gebruiken. Dat is echter niet altijd het geval.
• Sta externe hulp toe. Als de cliënt bijvoorbeeld vergeet om zijn eigen gegevens in te vullen, stuur hem een bericht ter herinnering. Er zijn ook dingen die ze kunnen doen tijdens de therapiesessie. Help hen om een reeks herinneringen in te stellen op hun telefoon, zodat ze het niet zullen vergeten.

Tot slot

Sommige mensen zijn niet in staat om overal een stuk papier mee naartoe te nemen. Anderen zijn misschien niet zo dol op schrijven, waardoor ze zich zorgen zouden kunnen maken en het daarom niet doen.

Aan de andere kant kunnen anderen zo vergeetachtig zijn dat ze zich niet eens herinneren om overdag iets op te schrijven. Als ze ‘s avonds beginnen te schrijven, zijn ze alles van ‘s ochtends vergeten.

Daarom is het belangrijk dat je een open geest hebt en flexibel blijft. Geef ze de kans om de zelfrapportages op een andere manier te maken. We weten allemaal dat de technologische vooruitgang al een tijdje in de lift zit.

Wees daarom niet bang om je cliënten aan te moedigen om ze op hun smartphone te noteren. Ze kunnen zeer nuttig zijn om de therapie te laten evolueren van onvolledige zelfrapportages naar uitstekende evaluatiesessies.

Bron: klik hier